توانبخشی و کاردرمانی در نارمک پس از “شکستگی لگن” یا “جراحی تعویض مفصل لگن” یکی از مهمترین و حیاتی ترین مراحل درمان است. موفقیت در این مرحله، تعیین کننده بازگشت بیمار به زندگی عادی و مستقل است.
یک متخصص ارتوپدی اغلب می‌تواند شکستگی لگن را بر اساس علائم و موقعیت غیرمعمول لگن و پا تشخیص دهد. عکس‌برداری با اشعه ایکس معمولاً شکستگی را تأیید می‌کند و محل شکستگی را نشان می‌دهد. به دنبال جراحی و درمان شما را به کاردرمانی در نارمک ارجاع می دهد و روند توانبخشی خود را با متخصصین کاردرمانی در نارمک پیگیری خواهد کرد
در روند اولیه درمان، اگر عکس‌برداری با اشعه ایکس شکستگی را نشان ندهد اما همچنان درد لگن داشته باشید، متخصص ارتوپدی یا جراح استخوان و مفاصل ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری بیشتری را تجویز کند. ام‌آر‌آی یا اسکن استخوان می‌تواند شکستگی مویی را تشخیص دهد.
شکستگی های استخوان لگن و ران مراجعه کننده به کاردرمانی نارمک
بیشتر شکستگی‌های لگن در یکی از دو محل روی استخوان بلندی که از لگن تا زانوی شما امتداد دارد و فمور نامیده می‌شود، رخ می‌دهد:
گردن استخوان ران
این ناحیه در قسمت بالایی استخوان ران شما، درست زیر قسمت گوی شکل، به نام سر استخوان ران، از مفصل گوی و کاسه‌ای قرار دارد.
ناحیه اینترتروکانتریک
این ناحیه کمی پایین‌تر از مفصل ران، در قسمتی از استخوان ران بالایی که به سمت بیرون بیرون زده است، قرار دارد.
درمان شکستگی لگن و تعویض مفصل در کاردرمانی در نارمک
درمان شکستگی لگن معمولاً شامل ترکیبی از ترمیم سریع جراحی، توانبخشی و دارو برای مدیریت درد و جلوگیری از لخته شدن خون و عفونت است.
جراحی شکستگی های استخوان لگن و ران
نوع جراحی عموماً به محل و شدت شکستگی و اینکه آیا استخوان‌های شکسته به درستی تراز نشده‌اند یا خیر، بستگی دارد. سن و بیماری‌های زمینه‌ای شما نیز در این امر نقش دارند. گزینه‌ها عبارتند از:
ترمیم داخلی با استفاده از پیچ. پیچ‌های فلزی در استخوان قرار داده می‌شوند تا در حین بهبودی شکستگی، آن را در کنار هم نگه دارند. گاهی اوقات پیچ‌ها به یک صفحه فلزی که از استخوان ران عبور می‌کند، متصل می‌شوند.
تعویض کامل مفصل ران. قسمت بالای استخوان ران و حفره در استخوان لگن با قطعات مصنوعی به نام پروتز جایگزین می‌شوند. مطالعات به طور فزاینده‌ای نشان می‌دهند که تعویض کامل مفصل ران در بزرگسالان سالم که به طور مستقل زندگی می‌کنند، مقرون به صرفه‌تر است و با نتایج بلندمدت بهتری همراه است.
تعویض جزئی مفصل ران. در برخی شرایط، نیازی به تعویض قسمت حفره مفصل ران نیست. تعویض جزئی مفصل ران ممکن است برای بزرگسالانی که بیماری‌های دیگری دارند یا دیگر به طور مستقل زندگی نمی‌کنند، توصیه شود.
این راهنما به طور کامل به بررسی فرآیند توانبخشی و کاردرمانی در هر دو مورد می پردازد.
مقایسه کلی در خصوص شکستگی لگن در مقابل تعویض مفصل لگن
ویژگی شکستگی لگن و تعویض مفصل لگن
هدف کلی از جراحی در خصوص شکستگی لگن، تثبیت و جوش خوردن استخوان شکسته می باشد و اگر موفق به این کار نباشیم، تعویض مفصل یا جایگزینی مفصل آسیب دیده با یک پروتز مصنوعی انجام خواهد شد.
علت شکستگی های لگن
معمولاً به دلیل زمین خوردن یا ضربه به ناحیه لگن و یا به دلیل آرتروز شدید، شکستگی داخل مفصلی یا نکروز سر استخوان ران ایجاد می شود . سرعت شروع توانبخشی و کاردرمانی در شکستگی لگن به دنبال جراحی و یا تعویض مفصل بسیار مهم می باشد. البته که بستگی به نوع شکستگی و ثبات جراحی دارد، در شکستگی هایی که تعویض مفصل صورت نمی گیرید روند توانبخشی و کاردرمانی معمولاً کندتر است. اما در تعویض مفصل، روند توانبخشی و کاردرمانی بسیار سریع، اغلب در همان روز اول یا دوم پس از جراحی شروع می شود.
محدودیت های پس از جراحی در شکستگی لگن به دنبال جراحی و یا تعویض مفصل
در شکستگی لگن به دنبال جراحی محدودیت در تحمل وزن بر اساس دستور پزشک (ممکن است هفته ها طول بکشد). اما در تعویض مفصل محدودیت های خاص برای جلوگیری از در رفتگی پروتز (مثلاً خم نکردن لگن بیش از ۹۰ درجه)
مراحل توانبخشی و کاردرمانی شکستگی و تعویض مفصل لگن
فرآیند توانبخشی معمولاً در سه فاز اصلی انجام می شود
فاز اول: بیمارستان (بلافاصله پس از جراحی تا ترخیص)
اهداف کاردرمانی در نارمک برای شکستگی لگن و تعویض مفصل
کنترل درد و تورم
پیشگیری از لخته شدن خون و عفونت
شروع حرکات بسیار ملایم
یادگیری نحوه صحیح حرکت در تخت و نشستن و بلند شدن
تمرینات اصلی کاردرمانی برای شکستگی لگن و تعویض مفصل
1- تمرینات تنفسی: برای جلوگیری از عفونت ریه.
2- انقباضات ایزومتریک: سفت و شل کردن عضلات اطراف ران و باسن بدون حرکت دادن مفصل.
3- حرکت دادن مچ پا: برای بهبود گردش خون و جلوگیری از لخته.
4- بلند کردن پاشنه و پنجه پا در حالت درازکش.
5- خم و راست کردن زانو در حالت درازکش (در محدوده مجاز)
6- یادگیری استفاده از وسایل کمکی: مانند واکر، با نظارت کاردرمانگر.
7- رعایت احتیاط های پس از جراحی: مخصوصاً پس از تعویض مفصل (پرهیز از حرکات چرخشی و خمش شدید).
فاز دوم: توانبخشی در منزل یا کلینیک (هفته های اول تا چندماه پس از جراحی)
این فاز، هسته اصلی توانبخشی است. کاردرمانگر یک برنامه شخصی سازی شده برای شما طراحی می کند.
اهداف
افزایش دامنه حرکتی مفصل
تقویت تدریجی عضلات ران، باسن (ثبات مرکزی)
بهبود تعادل و هماهنگی
افزایش تحمل وزن بر روی پا (طبق دستور پزشک)
بازگشت تدریجی به فعالیت های روزمره مانند راه رفتن، لباس پوشیدن و توالت رفتن
تمرینات اصلی کاردرمانی نارمک در فاز دوم
1- عضلات چهارسر ران: با استفاده از انقباضات ایزومتریک پیشرفتهتر و بلند کردن مستقیم پا.
2- تقویت عضلات گلوتئال (باسن): تمرینات پل زدن، باز کردن پا به طرفین در حالت خوابیده یا ایستاده.
3- افزایش دامنه حرکتی: حرکات ملایم خم و راست کردن لگن و زانو با کمک فکاردرمانگر یا خودتان.
4– تمرینات تعادلی: ایستادن روی یک پا (با نگه داشتن تکیهگاه)، راه رفتن روی سطوح ناهموار (با نظارت).
5- تمرینات راه رفتن(gait training): یادگیری راه رفتن صحیح با واکر یا عصا و به تدریج کاهش وابستگی به آنها.
6- تمرینات قدرتی برای اندام فوقانی: تقویت عضلات دست و شانه برای کمک بهتر در استفاده از واکر و بلند شدن از صندلی.
فاز سوم: بازگشت به فعالیتهای عادی و پیشرفته (چندماه پس از جراحی)
اهداف کاردرمانی در نارمک در فاز سوم توانبخشی لگن و تعویض مفصل
بازگشت به فعالیتهای کامل روزمره و شغلی
بازگشت به ورزش ها و عادات و فعالیت های مورد علاقه (در صورت امکان)
به حداکثر رساندن قدرت، استقامت و انعطافپذیری
پیشگیری از تکرار آسیب و صدمات در آینده
تمرینات اصلی کاردرمانی در نارمک در فاز سوم
1- تمرینات قدرتی پیشرفته: استفاده از باندهای کشی یا وزنههای سبک در باشگاه.
2- تمرینات عملکردی: شبیه سازی حرکاتروزمره زندگی، مانند بلند شدن از زمین، بالا و پایین رفتن از پله ها به صورت طبیعی.
3- تمرینات استقامتی: استفاده از دوچرخه ثابت، الیپتیکال یا شنا.
- تمرینات پلایومتریک سبک (فقط با تایید پزشک): برای کسانی که قصد بازگشت به ورزش دارند.
محدودیت ها و احتیاط های بسیار مهم پس از تعویض مفصل لگن
برای جلوگیری از “در رفتگی پروتز”، باید تا چند ماه (و گاهی همیشه) از حرکات خاصی پرهیز کنید. این محدودیت ها بسته به نوع جراحی (از جلو، پهلو یا پشت و چرخشی متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر می شوند:
- خم کردن لگن بیش از ۹۰ درجه
سعی شود از نشستن روی صندلیهای کوتاه، توالت فرنگی کوتاه و خم شدن به جلو برای پوشیدن کفش یا جوراب خودداری کنید. از وسیله کمکی (Reacher) استفاده کنید.
- چرخش داخلی پا
تلاش کنید از چرخاندن پا به سمت داخل خودداری کنید.
- جمع کردن پاها (ادداکشن)
از گذاشتن یک پا روی پای دیگر خودداری کنید.
- خودداری از چمباتمه زدن و چهار زانو نشستن
یک متخصص کاردرمانی در نارمک تمامی تمرینات و احتیاطات لازم را به شما آموزش خواهد داد.
مدت زمان بهبودی پس از کاردرمانی در نارمک چقدر است؟
مدت زمان بهبودی به شرایط شکستگی، سن، جنس بیمار و همچنین ساختار بدن فرد و نیز نوع عمل جراحی بستگی دارد. اما به طور کلی به این صورت است که:
شکستگی لگن
بهبودی اولیه و استفاده از واکر معمولاً ۶ تا ۸ هفته طول میکشد. اما بازگشت کامل به سطح عملکرد قبلی ممکن است ۶ ماه تا یک سال یا بیشتر زمان ببرد، به ویژه در افراد مسن.
تعویض مفصل لگن
بسیاری از افراد پس از ۳ تا ۶ ماه به اکثر فعالیتهای عادی خود بازمی گردند. اما ادامه تمرینات تقویتی برای ماندگاری نتایج تا یک سال توصیه می شود.
نقش شما به عنوان بیمار در روند بیماری چیست؟
شما مهمترین نقش را در موفقیت توانبخشی دارید.
1- منظم تمرین کنید: تمرینات تجویز شده در خانه را به طور منظم انجام دهید.
2- صبور باشید: بهبودی یک فرآیند تدریجی است. عجله نکنید و به بدن خود گوش دهید.
3- با تیم درمانی ارتباط واضح داشته باشید: درد غیرعادی، تورم شدید یا هر علامت نگران کنندهای را بلافاصله گزارش دهید.
- داشتن تغذیه مناسب: برای ترمیم بافت ها و داشتن انرژی کافی، یک رژیم غذایی سالم و سرشار از پروتئین، کلسیم و ویتامین D داشته باشید.
کلام آخر
کاردرمانی در نارمک برای شکستگی لگن یا تعویض مفصل، یک سرمایه گذاری برای آینده شماست. با پیروی از برنامه درمانی و همکاری نزدیک با کاردرمانگر خود، می توانید قدرت، تحرک و استقلال خود را باز یابید و به زندگی فعال بازگردید.