وجود مشکلات حسی در کودکان یکی از دلایل اصلی مراجعه به کاردرمانی می باشد. اگر ساکن شرق تهران هستیو و به دنبال کلینیک و یا مرکز کاردرمانی حسی شرق تهران هستید، بهترین کلینیک این منطقه کلینیک کاردرمانی ابن سینا می باشد. کلینیک ابن سینا با دارا بودن بخش های کاردرانی جسمی، کاردرمانی ذهنی، بخش حسی و یکپارچه سازی، بخش گفتاردرمانی، بخش کاردرمانی بزرگسالان خدمات متنوع توانبخشی ارایه می دهد. یکی از بخش های تخصصی کلینیک ابن سینا، کاردرمانی حسی شرق تهرذان می باشد.
همه ما انسان ها دارای حواس مختلفی هستیم که این حواس یکنواختی خاصی نسبت به همدیگر دارند و در تعامل با محیط اطراف هم به صورت یکپارچه عمل می کنند. عمده حواسی که ما با آنها سروکار داریم عبارتند از حس بویایی، حس شنوایی، حس بینایی، حس لامسه یا پیکری، حس دهلیزی یا وستیبولار، حس عمقی مفاصل. یکپارچگی حسی تحت تاثیر هوامل قبل از تولد، حین تولد و بعد از تولد می تواند دچار آسیب شده و اصطلاحاً فرد دچار اختلال یکپارچگی حسی شود.
به همبن دلیل برای اصلاح این مشکلات حسی، نیازمند خدمات یکپارچه سازی حسی هستیم که این خدمات توسط کاردرمانی ارائه می شود. کلینیک کاردرمانی حسی شرق تهران بهترین مکان برای دریافت خدمات یکپارچه سازی برای کودکان می باشد.
یکی از حیطه های فعالیت کاردرمانی، یکپارچه سازی سیستم حسی کودک (SI) می باشد که عمدتاً این کار به وسیله تمرینات حسی و یا اصطلاحاً رژیم حسی انجام می شود. رژیم حسی، به اصلاح و تنظیم سیستم عصبی در افراد و به ویژه کودکان با اختلالات یکپارچگی حسی می گویند.
کاردرمانی و گفتاردرمانی چه نقشی در درمان مشکلات حسی کودکان دارند؟
شاید با کودکی برخورد کرده باشید که مثلا ً از لمس بدن خود توسط دیگران ناراحت شود و از این کار فرار کند. در کاردرمانی به این نوع کودکان اصطلاحاً کودک با تدافع لمسی می گویند و یا بالعکس، بعضی کودکان بسیار تمایل دارند که توسط والدین بغل شوند و درحین بغل شدن دوست دارند که بدن آنها فشرده شود و یا اصطلاحاً توسط والدین و اطرافیان چلونده شوند.
کودکانی که تمایل دارند توسط دیگران لمس شوند وی اندام هایشان توسط دیگران فشرده شود، کودکان هایپوسنس (کم حسی) هستند. یعنی این که گیرنده های حسی این کودکان دیرتر تحریک می شود و از این که با کارهای روزمره، حس های آنها تحریک نمی شود، ناراحت هستند. این افراد علائمی شبیه به کودکان بیش فعال دارند در حالی که اصلاً بیش فعال نیستند. آنها گم شده دارند و گمشده ی آنها، تحریک نشدن حس های او می باشد. این کودکان جستجوگر تحریکات حسی هستند. به دنبال این می گردند تا حواس آنها تحریک شود.
کاردرمانی حسی شرق تهران با انجام تحریکات حسی متنوع و با استفاده از رویکردها و ابزارهای مختلف، برای اصلاح این اختلال بی نهایت مفید است. بنابراین، رژیم حسی، مجموعه ای از تجربیات فردی حسی- حرکتی است که در طول روز برای فرد استفاده می شود، تا کودک را در سطح خاصی از آگاهی و هوشیاری حسی نگه دارد.
تحریکات حسی و به اصطلاح، این غذاهای حسی، مقادیر صحیحی از نیازهای حسی فرد را قبل از اینکه تحریک شود یا رفتارهای نامناسب و ناخواسته از خود نشان دهد، برای او فراهم می کند. بعضی از فعالیت ها کودک را آرام می کند و بعضی دیگر به او انرژی می بخشد و تحریک کننده است. متناسب با مشکل حسی کودک، تمرین حسی خاص ارائه می شود چون که هر فعالیت روی هر کودکی باید اثرات خاص خود را به دنبال داشته باشد. این را هم توجه داشته باشید که ارائه خدمات یکپارچگی حسی فقط در تخصص و دانش کاردرمانی آن هم در کلینیک کاردرمانی حسی شرق تهران می باشد.
تفاوت بین یکپارچگی حسی و پردازش حسی چیست؟
اصطلاحات «یکپارچگی حسی» و «پردازش حسی» هر دو به فرآیندهایی در مغز اشاره دارند که به ما امکان می‌دهند سیگنال‌ها را از حواس خود دریافت کنیم، آنها را درک کنیم و به طور مناسب پاسخ دهیم.
مفهوم یکپارچگی حسی اولین بار توسط دکتر ای. جین آیرز در دهه ۱۹۷۰ توسعه و توصیف شد. در سال ۲۰۰۶، دکتر لوسی میلر مدلی از «اختلال پردازش حسی» را بر اساس یکپارچگی حسی آیرز منتشر کرد.
مشکلات یکپارچگی حسی و پردازش حسی چگونه هستند؟
اگر سیگنال‌های دریافتی از حواس ما خیلی ضعیف باشند؟ یا این که خیلی قوی و بیش از نیاز عادی باشند، مغز ما انسان ها به این سیگنال ها چه پاسخی خواهد داد؟ حواس ما این سیگنال ها را دربافت خواهد کرد و به آن پاسخ می دهد. پاسخ حسی ما می تواند متفاوت باشد.
برخی افراد ممکن است ورودی‌های حسی را طاقت‌فرسا و ناراحت‌کننده بدانند که منجر به “اضافه بار حسی” می‌شود. افراد ممکن است نسبت به ورودی‌های حسی بیش از حد حساس، کم‌حساس یا هر دو باشند.
برای همه ما معمول است که گاهی اوقات نسبت به ورودی‌های حسی احساس کم‌حساسیت یا بیش از حد حساس کنیم. به عنوان مثال، اگر سردرد دارید، موسیقی یا نورهای روشن ممکن است بیش از حد احساس شوند. اگر خسته هستید، ممکن است احساس ناهماهنگی کنید یا تمرکز کردن برایتان دشوار باشد.
اما این احساسات موقتی هستند و معمولاً در درازمدت بر عملکرد روزانه شما تأثیر نمی‌گذارد.
مشکلات یکپارچگی حسی یا پردازش حسی طولانی مدت هستند و تأثیر زیادی بر زندگی روزمره و یادگیری دارند. اما با مشاوره حرفه‌ای و در صورت لزوم، درمان، می‌توان کارهای زیادی برای بهبود عملکرد روزانه فرد انجام داد.
برخی افراد ممکن است در پردازش ورودی از یک حس خاص (مثلاً پردازش بصری) مشکل داشته باشند، در حالی که افراد دیگر ممکن است در ادغام ورودی‌ها از بیش از یک سیستم حسی مشکل داشته باشند.
توجه داشته باشید که مشکلات ادغام حسی با اختلالات حسی مانند کم‌شنوایی متفاوت است، اگرچه گاهی اوقات این دو منجر به رفتارهای مشابهی می‌شوند. به عنوان مثال، فردی با شنوایی کامل در صورت مشکل در پردازش سیگنال‌های صوتی دریافتی، می‌تواند در دنبال کردن مکالمات دچار مشکل شود. منابع بیشتر برای مطالعه
انواع مختلف چالش یکپارچگی حسی چیست؟
چالش‌ها یا مشکلات یکپارچگی حسی را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
1. اختلال در مدولاسیون حسی
مدولاسیون حسی به توانایی مغز در فیلتر کردن و تنظیم اطلاعات حسی مورد نیاز برای درک اطلاعات مورد نیاز برای شرکت در یک کار اشاره دارد. مدولاسیون موثر به این معنی است که می‌توانیم ورودی‌های حسی غیرمرتبط با کاری که انجام می‌دهیم را نادیده بگیریم.
2. اختلال در کنش‌پریشی
اختلال در کنش‌پریشی به مشکلاتی در برنامه‌ریزی و اجرای حرکتی اشاره دارد که می‌تواند بر توانایی فرد در انجام حرکات هماهنگ تأثیر بگذارد.
برخی از افراد ممکن است یک یا هر دو دسته از تفاوت‌های ادغام حسی را تجربه کنند.
همچنین در هر دسته کلی، زیرگروه‌هایی وجود دارد.
زیرگروه‌های اختلال در مدولاسیون حسی
بیش‌پاسخگویی
افرادی که بیش‌پاسخگویی دارند، ممکن است واکنش‌های شدیدتری به ورودی‌های حسی داشته باشند. آنها ممکن است:
نسبت به لمس حساس باشند، فعالیت‌هایی مانند کوتاه کردن ناخن، بازی کثیف یا کوتاه کردن مو را ناراحت‌کننده بدانند.
به صداهای بلند یا ناگهانی واکنش شدید نشان دهند.
از وسایل زمین بازی مانند تاب و سرسره اجتناب کنند زیرا آنها را طاقت‌فرسا می‌دانند.
در مورد غذاهای خاص بر اساس بافت، رنگ، دما و غیره بسیار سخت‌گیر باشند.
کم‌پاسخی
افراد مبتلا به کم‌پاسخی ممکن است واکنش کمتری به ورودی‌های حسی داشته باشند. آنها ممکن است:
وقتی درد دارند، بی‌باک به نظر می‌رسند یا متوجه نمی‌شوند.
به دنبال ورودی‌های حسی بیشتری مانند بی‌قراری، تکان خوردن یا دویدن هستند.
اغلب اشیاء را در دهان خود می‌جوند یا می‌جوند.
توجه کمی به محیط اطراف یا افراد اطراف خود نشان می‌دهند.
سوماتودیسپراکسی
سوماتودیسپراکسی به مشکلاتی در هماهنگی و اجرای وظایف حرکتی جدید، به جای وظایف عادتی، مربوط می‌شود. همچنین شامل پردازش ضعیف لمسی، دهلیزی و حس عمقی است. افراد مبتلا به اختلال کنش‌تنیدگی ممکن است:
دست‌وپا چلفتی به نظر برسند
در برنامه‌ریزی و سازماندهی توالی حرکات در فعالیت‌هایی مانند بریدن با قیچی یا دوچرخه‌سواری مشکل داشته باشند
در فعالیت‌های روزانه مانند لباس پوشیدن، استفاده از چاقو و چنگال مشکل داشته باشند
به طور مکرر به چیزها برخورد کنند و/یا زمین بخورند
زمان بیشتری برای یادگیری مهارت‌هایی مانند بستن بند کفش، نوشتن یا مهارت‌های توپ‌بازی صرف شود
کنترل ضعیفی بر حرکات درشت هنگام دویدن، بالا رفتن، پریدن و بالا و پایین رفتن از پله‌ها داشته باشند
در انتقال از یک فعالیت به فعالیت دیگر مشکل داشته باشند
عزت نفس پایینی داشته باشند
درمانگران واجد شرایط در ادغام حسی از این چارچوب برای ارزیابی و کمک به کودکان و بزرگسالانی که مشکلات پردازش حسی دارند استفاده می‌کنند.
آنها استراتژی‌ها و فعالیت‌های متناسب با هر فرد ایجاد می‌کنند که می‌تواند نحوه پردازش و پاسخ افراد به اطلاعات حسی را بهبود بخشد و در نهایت عملکرد زندگی روزمره، تعاملات اجتماعی و عملکرد تحصیلی آنها را افزایش دهد.
درمانگران همچنین در مورد سازگاری‌هایی که می‌توان در محیط‌های خانه، مدرسه و محل کار ایجاد کرد، مشاوره خواهند داد.
درمان یکپارچگی حسی توسط کاردرمانی شرق تهران
یکپارچگی حسی اصطلاحی است که برای توصیف فرآیندهایی در مغز به کار می‌رود که به ما امکان می‌دهد اطلاعاتی را که از حواس پنجگانه خود دریافت می‌کنیم، دریافت، سازماندهی و به طور مناسب پاسخ دهیم. ما همچنین یک حس دهلیزی (تعادل) داریم که به ما می‌گوید چگونه بدن و سر خود را در موقعیت مناسب قرار دهیم و یک حس عمقی (آگاهی از بدن در فضا) داریم که به ما کمک می‌کند بدانیم با مفاصل، عضلات و رباط‌های خود چه می‌کنیم.
نقص پردازش حسی و کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم (ASD)
در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD)، نقص پردازش حسی به عنوان عاملی در ایجاد مشکلاتی که بر رفتار و مهارت‌های زندگی تأثیر می‌گذارند، نقش دارد. در نتیجه، برخی از کودکان ممکن است نسبت به محرک‌های محیط اطراف حساسیت بیش از حد یا حساسیت کم داشته باشند. به عنوان مثال، موسیقی بلند ممکن است باعث ناراحتی شدید شود، در حالی که چراغ‌های فلورسنت روشن که دیگران را آزار می‌دهند، ممکن است برای برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم جذاب باشند.
کودکانی که دچار نقص پردازش حسی هستند ممکن است در مهارت‌های حرکتی، تعادل و هماهنگی چشم و دست مشکل داشته باشند.
بعضی از کودکان به دنبال راه‌هایی برای جستجوی احساسات خاص هستند و رفتارهای خود تحریک‌کننده‌ای مانند تکان دادن به جلو و عقب، کوبیدن سر و کاوش دهانی اشیاء غیرخوراکی را انجام می‌دهند.
درمان یکپارچگی حسی چیست؟
درمان یکپارچگی حسی، که در دهه ۱۹۷۰ توسط یک کاردرمانگر، ای. جین آیرز، توسعه داده شد، برای کمک به کودکانی که مشکلات پردازش حسی دارند (از جمله احتمالاً کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم) طراحی شده است تا با مشکلاتی که در پردازش ورودی‌های حسی دارند، کنار بیایند. جلسات درمانی بازی‌محور هستند و ممکن است شامل استفاده از تجهیزاتی مانند تاب، ترامپولین و سرسره باشد.
ادغام حسی همچنین از روش‌های درمانی مانند فشار عمیق، برس زدن، جلیقه‌های وزنه‌دار و تاب دادن استفاده می‌کند. به نظر می‌رسد این روش‌های درمانی گاهی اوقات می‌توانند کودک مضطرب را آرام کنند. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که درمان ادغام حسی آستانه تحمل کودک را برای محیط‌های غنی از حس افزایش می‌دهد، انتقال‌ها را کمتر آزاردهنده می‌کند و رفتارهای مثبت را تقویت می‌کند.
اثربخشی درمان یکپارچگی حسی در مرکز کاردرمانی در شرق تهران
اگرچه مطالعات علمی وجود دارد که نشان می‌دهد کودکان مبتلا به ASD بیشتر احتمال دارد مشکلات پردازش حسی داشته باشند، اما اثربخشی درمان ادغام حسی به عنوان درمانی برای ASD محدود و غیرقابل‌قبول است. اگرچه این بدان معنا نیست که این درمان ممکن است در برخی از کودکان مفید نباشد، اما اثربخشی تاکنون عمدتاً مبتنی بر تجربیات شخصی بوده است.
اگر گمان می‌کنید فرزندتان در پردازش حسی مشکل دارد، با متخصص مغز و اعصاب کودکان و از همه مهمتر با متخصص کاردرمانی حسی شرق تهران راجع به مسائل و مشکاتت فرزندتان صحبت کنید. قطعا آنها می توانند در برطرف کردن این مشکلات به شما کمک کنند.
روش‌های دیگر برای کنترل ورودی حسی در کلینیک کاردرمانی شرق تهران
همچنین می‌توانید در مورد آموزش ادغام شنوایی یا بینایی‌سنجی رفتاری به عنوان روش‌هایی برای کنترل ورودی حسی اطلاعات کسب کنید. هر دو روش درمانی با هدف تغییر پاسخ کودک به محرک‌های حسی انجام می‌شوند، اما هیچ یک از این روش‌ها از نظر علمی معتبر نبوده است. همچنین، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مشکلات مشاهده شده در ASD مربوط به این مشکلات شنوایی یا بینایی است.
رژیم حسی شامل تمرینات با توپ می شه با فرق می کنه؟ من کودکم مشکل حسی داره اما چون تشنج داره دکنر گفته نباید روی توپ باهاش کار بشه.
منظور از تمرینات حسی، همه حواس می باشد. تمرین با توپ فقط یکی از تمرینات حسی حساب می شود. شما می توانید بقه تمرینات حسی را برای کودک خود انجام دهید و ربطی هم به تشنج کودک نداشته باشند